PIM VISSER: ‘De brexit is tot nu toe het meest waanzinnige besluit van de 21e eeuw en zal zorgen voor enorme problemen onder de Nederlandse visserij’

De gevolgen die de brexit na 1 januari met zich mee brengt hangen af van een deal of geen deal en van de groep in de visserij. Visser schetst twee scenario’s, het scenario na een deal en het scenario na een no-deal. De focus ligt hierbij op de gevolgen voor de Nederlandse visserij. Visser is directeur van de visafslag in Den Helder (VisNed) wat de spreekbuis van de Nederlandse commerciële tak van de zeevisserij en kustvisserij is. VisNed behartigt de belangen van vissers uit Zuidwest Nederland, Urk, de Kop van Noord-Holland inclusief Texel. Veel regels zoals onbeperkt toegang tot wateren van lidstaten verdeling van vastrechten die vaststaan in het Gemeenschappelijk Visserijbeleid (GVB), zullen door de brexit per 1 januari komen te vervallen of anders worden.   

No-deal scenario
‘Als de Britten de EU verlaten zonder deal zijn de Britse wateren per 1 januari niet meer toegankelijk voor vissers uit de EU, dus ook niet voor Nederlandse vissers’. De groep vissers die in het kanaal bij de Franse havenstad Boulogne sur Mer (bij Calais) op allerlei soorten vis vist, zal na de brexit de helft van zijn visgebied moeten afstaan wat tot problemen kan leiden. ‘Fransen, Nederlanders en andere EU-vissers zullen met zijn allen in een veel kleiner gebied moeten vissen, doordat het gebied gewoonweg te klein is zullen er ruzies ontstaan’.

‘Voor vissers uit IJmuiden, Goeree-Overflakkee en Texel is het Britse water traditioneel viswater. Al verschillende generaties vissen ze hier en kennen het water zo goed als hun eigen broekzak. Sommige vissers halen tot wel 90 procent van al hun vis uit deze wateren. Na de brexit is het water niet meer toegankelijk en zullen zij in het Europese gedeelte van de Noordzee moeten vissen’. Volgens Visser lopen zij in dit gedeelte van de Noordzee weer tegen problemen op. ‘Er vist al iemand anders, de vissers kennen dit gedeelte van de Noordzee helemaal niet goed en moeten kortgezegd hun hele visserij herontdekken. Daarnaast neemt de visserijdruk toe omdat ze met zijn allen op een kluitje zullen vissen wat totaal niet duurzaam is’.

De vloot van grote trawlers die op haring en makreel vist, vissen met name in het noorden van de Noordzee, maar ook ten westen van Schotland en Ierland. Dit gebied is zo groot dat het wordt aangeduid in mijl: ‘200 mijl uit de kust van Engeland is de afstand tot Amersfoort. Na de brexit is dit gebied gesloten en moeten de vissers van deze vloot ergens anders heen’.

‘Ook het ruilen onderling van quota zal na de brexit niet meer kunnen’.  Door de regels omtrent het GVB is het voor vissers mogelijk om binnen de quotaverdelingen te ruilen. ‘Nederlandse vissers ruilden voor de brexit regelmatig quota met Britse vissers. Zo hadden de Britten vaak een overschot in bijvoorbeeld Noordzeekreeftjes en Nederlandse vissers in schol. Na de brexit is het ruilen met de Britten niet meer mogelijk en zullen Nederlandse vissers andere ruilpartners moeten zoeken’.

Scenario na een deal
Na de brexit kunnen de Britten de EU verlaten met een deal. De deal kan volgens Visser bepalend zijn voor de gevolgen voor de Nederlandse visserij. ‘Als er uit de deal naar voren komt dat de Britten zo dicht mogelijk op de huidige visregels blijven zitten dan gebeurt er niet zo veel. Maar als er uit de deal naar voren komt dat de Britten een kwart of zelfs de helft van de vangstrechten van onze vloot opeisen zal de EU moeten bepalen wie er wel en wie er niet kan uitvaren’. Het kan volgens Visser nog erger. ‘Als de Britten zeggen dat de volledige visbestanden in hun water van hen is, dan zijn de gevolgen voor de Nederlandse vissers niet te overzien’.

‘Het wordt een grote papierwinkel’
Naast veel speculaties over de mogelijke gevolgen van de brexit voor de Nederlandse visserijsector, is het wel duidelijk dat er veel nieuwe regels zullen komen, wat veel papierwerk zal opleveren. ‘De brexit brengt een grote onzekerheid met zich mee en kost voor vissers veel tijd omdat ze moeten wennen aan alles wat nieuw wordt’. De onzekerheid is volgens Visser groot. Er is namelijk nog geen deal. Niemand weet precies waar ze aan toe zijn en hoe zij zich op de brexit moeten voorbereiden. ‘Hoe bereid je jezelf op iets voor terwijl er nog niet duidelijk is wat er gaat komen?’.

Voor nu zijn de Britten namelijk nog druk bezig met het onderhandelen over een deal. ‘Zonder deal zullen de gevolgen, niet alleen voor de Nederlandse visserij, maar voor alles en iedereen enorm zijn. ‘Zonder deal kunnen we niet leven en is de chaos compleet’. Volgens Visser is het onderhandelen over een deal ingewikkeld. ‘De visserij is de kabouter van het economisch bruto binnenlands product (bbp), maar emotioneel staat het onderwerp bovenaan. Daarnaast is de visserij voor de Britten de enige sector waar ze door de brexit iets in kunnen winnen’.

Voor de export naar het VK verandert er volgens Visser niet zo veel. ‘Nederland exporteert maar voor een klein gedeelte naar het VK. De export van vis die na de brexit weg zou kunnen vallen wordt gecompenseerd door de export naar andere Europese landen. De grote veranderingen zijn toch echt voor de Nederlandse vissers die onder de Britse vlag vissen. ‘Vissers moeten ineens in de beschikking hebben over een landcertificaat, gezondheidscertificaat en veel andere certificaten en verklaringen. Daarnaast moet er bij de douane aangifte worden gedaan over allerlei zaken. Dit alles leidt voor hen tot een enorme papierwinkel en kosten’.

‘Als het met onze vissers goed gaat, gaat het met ons uiteindelijk ook goed’Voor Visser zal zelf ook het een en ander veranderen. ‘Als directeur van VisNed zal ik zelf meer in Brussel moeten lobbyen’. Als belangenbehartiger werkt Visser samen met zijn Europese collega’s om mee te praten over het beleid rondom de visserij. Voor de brexit trok VisNed nauw op met de Engelse collega’s na brexit kan dit niet meer. ‘Er komt een ander evenwicht in Europa en er valt een groot deel van de draagkracht en budget van de organisaties weg dus we moeten op zoek naar een nieuw partner’.

De Europese Unie had voor de brexit al een belangrijke rol, namelijk het bevorderen van samenwerking tussen landen op het gebied van milieuwetgeving en andere Europese wetgeving. ‘Nu de Britten uit deze interne samenwerking stappen kunnen zij makkelijk een nieuw wet op het gebied van milieu of visserij aannemen, deze wet zal ondergeschikt zijn aan de Europese wetgeving’. Als belangenbehartiger moet VisNed ervoor zorgen dat de Nederlandse vissers niet ondergeschikt raken en zullen wij met de EU blijven praten over goede wetgeving. ‘Zolang het met onze vissers goed gaat, gaat het met ons ook goed’.

Voorbereiden
Omdat niemand precies weet wat er na de brexit precies gaat gebeuren, is voorbereiden lastig. ‘Het enige wat vissers kunnen doen is het papierwerk op orde hebben’. Volgens Visser bevat een aantal vissers nog niet wat er gaat gebeuren na 1 januari. ‘Vissers gaan voor nu nog de zee op en zijn blij als ze aan het einde van de week veilig terugkomen en met een volle vracht. Vissers leven van dag tot dag en van week tot week en zullen dit na de brexit ook blijven doen. Tegelijk zullen vissers zich er wel op moeten voorbereiden dat na de brexit alles anders zal zijn. Ook moeten we ervoor zorgen dat de visserijsector economisch niet onder break even zakt, als dat wel gebeurt dan zal de sector imploderen dus ook visafslagen, visserijopleidingen en visserijonderzoek’.

Alles bij elkaar is volgens Visser de brexit de druppel die de emmer doet overlopen. Vissers hadden het immers niet makkelijk door de vele windmolenparken, milieuregels, verbod op puls visserij en de Natura 2000-gebieden. ‘Vissers hebben nog nooit in zulke onzekerheid geleefd. Ik hoop trouwens wel dat de Britten de goede verstandhouding die we al heel lang hebben niet door de brexit overboord gooien, we moeten namelijk ook na de brexit nog met elkaar verder’. Visser geeft dan ook de volgende boodschap mee: ‘We zitten allemaal in dezelfde boot en moeten er met z’n allen ervoor zorgen dat vissers niet de dupe zijn van dit politieke spel. Kortom, vissers mogen daarin niet als wisselgeld dienen’.